Kawa a zdrowie. Jak mała czarna wpływa na nasz organizm?

Picie kawy to dla wielu z nas codzienny rytuał. Dzięki niej łatwiej się rano rozbudzić, wspomaga pamięć krótkotrwałą i ułatwia koncentrację, pobudza zmysły i poprawia nastrój. Jest nieodłącznym towarzyszem imprez z przyjaciółmi, przyjęć rodzinnych ale i spotkań biznesowych.
 Jakie jeszcze właściwości ma kawa i jak oddziałuje na ludzki organizm? Czy jej smak, ale zastanawiasz się czy szkodzi twojemu zdrowiu? Sprawdź, czy rano warto sięgnąć po małą (lub dużą) czarną czy lepiej jej unikać.

Kawa w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej 

W 2016 roku kawa została umieszczona przez specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia  w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, która określa zalecenia żywieniowe dla polskiej populacji. Badania ostatnich lat wskazują, że picie umiarkowanych ilości kawy może wpływać pozytywnie na ludzki organizm, zmniejszać ryzyko niektórych chorób (w tym cywilizacyjnych), jak również pomagać w leczeniu niektórych dolegliwości [1].  Jeszcze kilkanaście lat temu uważano, że kawa jest szkodliwa, negatywnie działa np. na układ pokarmowy człowieka oraz że może prowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. Dziś - dzięki wielu badaniom i analizom przeprowadzonym przez polskich i zagranicznych specjalistów z dziedziny żywienia – wiemy, że kawa ma wiele dobroczynnych właściwości. Spożywanie jej w rozsądnych ilościach może wpłynąć pozytywnie na ciało i umysł człowieka.

Prozdrowotne właściwości kawy

Kawa jest bez wątpienia najbardziej znanym i cenionym źródłem kofeiny. Należy jednak mieć świadomość, że w ekstrakcie z kawy możemy odnaleźć nawet ponad 1000 substancji bioaktywnych [2].  Jedne z ważniejszych to polifenole (głównie kwas chloro genowy), które wykazują działanie antyoksydacyjne, zwalczają wolne rodniki i neutralizują ich działanie, opóźniając tym samym procesy starzenia się organizmu. Kofeina ma dobroczynny wpływ na kondycję cery, skóry i włosów, dlatego często wykorzystywana jest jako składnik różnorodnych produktów pielęgnacyjnych – peelingów, balsamów ujędrniających czy kosmetyków do włosów.
Polifenole zawarte w kawie dodatkowo pomagają w oczyszczaniu organizmu z toksyn i usprawniają mechanizmy obronne – badania wskazują, że dzięki obecności tych antyoksydantów, kawa odgrywa rolę prewencyjną - może chronić przez niektórymi chorobami nowotworowymi, np. raka jelita grubego i wątroby. Według wielu badaczy kawa spożywana w odpowiednich ilościach obniża ryzyko zachorowania na choroby Parkinsona, Alzheimera, niektóre choroby układu krwionośnego, a także zmniejsza możliwość wystąpienia udaru mózgu. 
Korzystnym skutkiem picia kawy jest także zmniejszenie ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, gdyż zawarte w niej flawonoidy poprawiają metabolizm glukozy. 
Spożycie kawy pobudza wydzielanie neuroprzekaźników: serotoniny i dopaminy, odpowiedzialnych za pozytywny nastrój i dobre samopoczucie. Ich niedobór w organizmie może przyczyniać się do smutku, niepokoju, lęki, a nawet depresji. 
Warto wspomnieć także, że zawarta w kawie kofeina przyspiesza przemiany metaboliczne, w tym spalanie tłuszczów. Wspomaga odchudzanie, ułatwia zrzucenie zbędnych kilogramów i jest cenionym napojem wśród osób będących na diecie.

Zachowaj umiar – bezpieczna ilość kofeiny

Przyjmuje się, że bezpieczna ilość kofeiny dla zdrowych osób to 400 mg dziennie. Możemy również natrafić na opinie, np. specjalistów z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), zgodnie z którymi spożycie to powinno być nie wyższe niż 400-450 mg/dzień. Zbyt wysokie dawki tej substancji mogą powodować niepokój, lęk, rozdrażnienie, zaburzenia koordynacji ruchowej i bezsenność.  Kofeina znajduje się nie tylko w ziarnach kawy, ale również m.in. w liściach herbaty, kakao, czekoladzie, napojach energetyzujących, a także niektórych lekach (np. przeciwbólowych). Dlatego należy pamiętać, aby nie przekraczać bezpiecznych ilości spożywanej kofeiny dziennie - biorąc pod uwagę nie tylko kawę, ale wszelkie źródła, w których znajdziemy tę substancję.
Prozdrowotne działanie kofeiny wymaga zachowania umiaru i nieprzekraczania jej bezpiecznej dziennej dawki. Jej działanie na każdy organizm jest inne, dlatego należy obserwować swoje samopoczucie i reakcje fizjologiczne– jeśli stwierdzisz, że przyjęta dzienna dawka kofeiny dla zdrowego, dorosłego człowieka jest jednak dla Ciebie za wysoka, zmniejsz ją. Nadmiar kofeiny ma działanie przeciwne do wspomnianego i może być źródłem złego samopoczucia, zaburzeń neurologicznych, symptomów depresyjnych. Pamiętaj, że równie ważne są pory dnia, w których sięgasz po filiżankę z gorącym, ciemnym napojem, ze spienionym mlekiem lub bez.. Nie zaleca się picia kawy rano na pusty żołądek, aby go nie podrażniać, a także zbyt późno - może przyczyniać się to do gorszej jakości snu, jego zaburzeń, bezsenności. Najlepiej sięgać po kawę najpóźniej 8 h przed planowanym położeniem się do snu.

Jeśli nie wyobrażasz sobie dnia bez kawy, pamiętaj - zachowując umiar i obserwując własny organizm możesz cieszyć się jej smakiem i czerpać korzyści ze spożywania tego energetyzującego napoju bez obaw o negatywny wpływ na zdrowie.

[1] http://www.izz.waw.pl/attachments/article/633/KAWA_NEWSLETTER__IZ%CC%87Z%CC%87.pdf

[2] http://www.izz.waw.pl/attachments/article/633/KAWA_NEWSLETTER__IZ%CC%87Z%CC%87.pdf